هوش هیجانی چیست؟
هوش هیجانی یا EQ چیست؟
هوش هیجانی (معمولا به عنوان ضریب احساسی یا EQ شناخته می شود) توانایی درک، استفاده و مدیریت احساسات خود به روش های مثبت برای کاهش استرس، برقراری ارتباط موثر با دیگر افراد جمع، همدلی با دیگران، غلبه بر چالش ها و خنثی کردن تعارض است. هوش عاطفی به شما کمک می کند تا روابط قوی تری ایجاد کنید، در مدرسه و کار موفق شوید و به اهداف شغلی و شخصی خود برسید. همچنین می تواند به شما کمک کند تا با احساسات خود ارتباط برقرار کنید، قصد را به عمل تبدیل کنید و تصمیمات آگاهانه ای در مورد آنچه برای شما مهم است بگیرید.
چهار ویژگی هوش هیجانی
هوش هیجانی معمولاً با چهار ویژگی تعریف می شود:
خود مدیریتی – شما می توانید احساسات و رفتارهای تکانشی را کنترل کنید، احساسات خود را به روش های سالم مدیریت کنید، ابتکار عمل داشته باشید، به تعهدات خود عمل کنید و با شرایط در حال تغییر سازگار شوید.
خودآگاهی – شما احساسات خود و نحوه تأثیر آنها بر افکار و رفتار خودتان را می شناسید. شما نقاط قوت و ضعف خود را می شناسید و اعتماد به نفس دارید.
آگاهی اجتماعی – شما همدلی دارید. شما می توانید احساسات، نیازها و نگرانی های افراد دیگر را درک کنید، نشانه های عاطفی را دریافت کنید، از نظر اجتماعی احساس راحتی کنید و پویایی قدرت را در یک گروه یا سازمان تشخیص دهید.
مدیریت روابط – شما می دانید که چگونه روابط خوب ایجاد کرده و حفظ کنید، به وضوح ارتباط برقرار کنید، دیگران را الهام بخشید و تحت تاثیر قرار دهید، به خوبی در یک تیم کار کنید و تعارض را مدیریت کنید.
چرا هوش هیجانی اینقدر مهم است؟
همانطور که می دانیم، باهوش ترین افراد نیستند که موفق ترین یا کامل ترین افراد در زندگی هستند. احتمالاً افرادی را می‌شناسید که از نظر تحصیلی درخشان هستند و در عین حال از نظر اجتماعی ناتوان و در کار یا روابط شخصی خود ناموفق هستند. توانایی فکری یا بهره هوشی شما (IQ) به تنهایی برای رسیدن به موفقیت در زندگی کافی نیست. بله، ضریب هوشی شما می تواند به شما کمک کند تا وارد دانشگاه شوید، اما این EQ شما است که به شما کمک می کند استرس و احساسات را هنگام مواجهه با امتحانات نهایی مدیریت کنید. دو شاخص IQ و EQ به صورت پشت سر هم وجود دارند و زمانی مؤثرتر هستند که از یکدیگر ساخته شوند.
در ادامه تاثیرات هوش هیجانی را بر بخش های مختلف و ابعاد گوناگون بررسی می کنیم.
شغل و تحصیل:
در مدرسه یا محل کار، هوش هیجانی بالا میتواند به شما کمک کند تا پیچیدگی‌های اجتماعی محل کار را مرور کنید، دیگران را رهبری و انگیزه دهید و در حرفه‌تان برتری پیدا کنید. در واقع، وقتی نوبت به سنجش نامزدهای شغلی مهم می‌رسد، بسیاری از شرکت‌ها اکنون هوش هیجانی را به اندازه توانایی فنی مهم ارزیابی می‌کنند و قبل از استخدام از تست EQ استفاده می‌کنند. این توانایی همچنین میتواند به توسعه مهارت های کوانتومی نیز کمک کند.
سلامت جسمانی:
تاثیر هوش هیجانی بر سلامت جسمانی شما اینطور است که اگر قادر به مدیریت احساسات خود نباشید، احتمالاً استرس خود را نیز نمی توانید مدیریت کنید. این می تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. استرس کنترل نشده فشار خون را افزایش می دهد، سیستم ایمنی را سرکوب می کند، خطر حملات قلبی و سکته را افزایش می دهد، به ناباروری کمک می کند و روند پیری را تسریع می کند. اولین قدم برای بهبود هوش هیجانی، یادگیری نحوه مدیریت استرس است.
سلامت روان :
احساسات کنترل نشده و استرس نیز می تواند بر سلامت روان شما تأثیر بگذارد و شما را در برابر اضطراب و افسردگی آسیب پذیر کند. اگر نمی توانید احساسات خود را درک کنید و با آنها راحت باشید، یا احساسات خود را مدیریت کنید، برای ایجاد روابط قوی نیز دچار مشکل خواهید شد. این به نوبه خود می تواند باعث احساس تنهایی و انزوا شما شود و هر گونه مشکل سلامت روانی را تشدید کند.
روابط اجتماعی:
با درک احساسات خود و نحوه کنترل آنها، بهتر می توانید احساسات خود را بیان کنید و احساس دیگران را درک کنید. این امر به شما این امکان را می دهد که به طور مؤثرتر ارتباط برقرار کنید و روابط قوی تری هم در محل کار و هم در زندگی شخصی خود ایجاد کنید. تقویت هوش هیجانی می تواند نقش مهمی در بهبود روابط بین فردی داشته باشد.
هوش اجتماعی:
هماهنگ بودن با احساسات یک هدف اجتماعی را دنبال می کند و شما را با افراد دیگر و دنیای اطرافتان مرتبط می کند. هوش اجتماعی شما را قادر می سازد دوست را از دشمن تشخیص دهید، علاقه فرد دیگری را نسبت به خود بسنجید، استرس را کاهش دهید، سیستم عصبی خود را از طریق ارتباطات اجتماعی متعادل کنید و احساس دوست داشتن و شادی کنید.
ایجاد هوش هیجانی: چهار مهارت کلیدی برای افزایش EQ
مهارت هایی که هوش هیجانی را تشکیل می دهند را می توان در هر زمانی آموخت. با این حال، مهم است که به یاد داشته باشید که بین یادگیری ساده در مورد EQ و استفاده از آن دانش در زندگی شما تفاوت وجود دارد. فقط به این دلیل که می دانید باید کاری را انجام دهید به این معنی نیست که انجام خواهید داد – به خصوص زمانی که تحت فشار استرس قرار می گیرید، که می تواند بهترین نیت شما را تحت الشعاع قرار دهد. به منظور تغییر دائمی رفتار به گونه‌ای که تحت فشار قرار می‌گیرد، باید یاد بگیرید که چگونه بر استرس در لحظه و در روابط خود غلبه کنید تا از نظر احساسی آگاه باشید.
مهارت های کلیدی برای ایجاد EQ و بهبود توانایی شما در مدیریت احساسات و ارتباط با دیگران عبارتند از:
خود مدیریتی
خودآگاهی
آگاهی اجتماعی
مدیریت روابط
آموزش مقدماتی چهار مهارت کلیدی هوش هیجانی (EQ)
در اینجا چهار مهارت کلیدی ایجاد هوش هیجانی را مطالعه می کنیم.
مهارت کلیدی ۱: خود مدیریتی
برای اینکه بتوانید EQ خود را درگیر کنید و با تمرین آن را تقویت کنید، باید بتوانید از احساسات خود برای تصمیم گیری سازنده در مورد رفتار خود استفاده کنید. وقتی بیش از حد تحت استرس قرار می گیرید، می توانید کنترل احساسات و توانایی عمل متفکرانه و مناسب را از دست بدهید.
به زمانی فکر کنید که استرس بر شما غلبه کرده است. آیا روشن فکر کردن یا تصمیم گیری منطقی آسان بود؟ احتمالا نه. وقتی بیش از حد تحت استرس قرار میگیرید، توانایی شما برای تفکر واضح و ارزیابی دقیق احساسات – خود و دیگران – به خطر می‌افتد.
احساسات منابع اطلاعات مهمی هستند که در مورد خودتان و دیگران به شما می گویند، اما در مواجهه با استرسی که ما را از منطقه آسایش خود خارج می کند، می توانیم غرق شویم و کنترل خود را از دست بدهیم. با توانایی مدیریت استرس و حضور عاطفی، میتوانید یاد بگیرید که اطلاعات ناراحت‌کننده را دریافت کنید بدون اینکه اجازه دهید بر افکار و خودکنترلی شما غلبه کند. میتوانید انتخاب‌هایی داشته باشید که به شما امکان میدهد احساسات و رفتارهای تکانشی را کنترل کنید، احساسات خود را به روش‌های سالم مدیریت کنید، ابتکار عمل داشته باشید، به تعهدات خود عمل کنید و با شرایط در حال تغییر سازگار شوید.
دانلود نرم افزارهای اکسل کاربردی برای افزایش هوش اقتصادی
مهارت کلیدی ۲: خودآگاهی
مدیریت استرس تنها اولین قدم برای ایجاد هوش هیجانی است. علم دلبستگی نشان می دهد که تجربه عاطفی فعلی شما احتمالاً بازتابی از تجربه اولیه زندگی شما است. توانایی شما برای مدیریت احساسات اصلی مانند خشم، غم، ترس و شادی اغلب به کیفیت و ثبات تجربیات عاطفی اولیه زندگی شما بستگی دارد. اگر مراقب اصلی شما به عنوان یک نوزاد، احساسات شما را درک کرده و برای آنها ارزش قائل است، احتمالاً احساسات شما به دارایی های ارزشمندی در زندگی بزرگسالی تبدیل شده است. اما، اگر تجربیات عاطفی شما به عنوان یک نوزاد گیج کننده، تهدید کننده یا دردناک بوده است، احتمالا سعی کرده اید از احساسات خود فاصله بگیرید.
اما اینکه بتوانید با احساسات خود ارتباط برقرار کنید (یعنی ارتباط لحظه به لحظه با تجربه احساسی در حال تغییر خود) کلید درک این است که چگونه احساسات بر افکار و اعمال شما تأثیر می گذارد.
آیا احساساتی را تجربه می کنید که جریان دارند و با احساساتی که لحظه به لحظه تغییر می کنند، با احساسات یکی پس از دیگری روبرو می شوید؟
آیا احساسات شما با احساسات فیزیکی همراه است که در مکان هایی مانند معده، گلو یا سینه تجربه می کنید؟
آیا احساسات و عواطف فردی مانند خشم، غم، ترس و شادی را تجربه می کنید که هر کدام از آنها در حالات ظریف چهره مشهود است؟
آیا می توانید احساسات شدیدی را تجربه کنید که به اندازه کافی قوی باشد که هم توجه شما و هم دیگران را جلب کند؟
آیا به احساسات خود توجه می کنید؟ آیا آنها در تصمیم گیری شما نقش دارند؟
اگر هر یک از این تجربیات ناآشنا هستند، ممکن است احساسات خود را «خاموش» یا «سرکوب» کرده باشید. برای ایجاد EQ – و سلامت عاطفی – باید دوباره به احساسات اصلی خود متصل شوید، آنها را بپذیرید و با آنها راحت شوید. شما می توانید از طریق تمرین ذهن آگاهی به این هدف برسید.
تمرکز حواس، تمرین تمرکز عمدی توجه خود بر لحظه حال و بدون قضاوت است. پرورش ذهن آگاهی ریشه در بودیسم دارد، اما بیشتر ادیان شامل نوعی دعا یا تکنیک مدیتیشن مشابه هستند. ذهن آگاهی کمک می کند تا مشغله فکری شما را به سمت درک لحظه، احساسات فیزیکی و عاطفی سوق دهید و چشم اندازی بزرگتر از زندگی به ارمغان می آورد. ذهن آگاهی شما را آرام و متمرکز می کند و در این فرآیند شما را به خودآگاهی بیشتری می رساند.
برای توسعه آگاهی عاطفی مهم است که ابتدا یاد بگیرید که چگونه استرس را مدیریت کنید، بنابراین احساس راحتی بیشتری در ارتباط مجدد با احساسات قوی یا ناخوشایند و تغییر نحوه تجربه و پاسخ به احساسات خود خواهید داشت. با استفاده از جعبه ابزار رایگان هوش هیجانی می توانید آگاهی عاطفی خود را توسعه دهید.
مهارت کلیدی ۳: آگاهی اجتماعی
آگاهی اجتماعی شما را قادر می سازد تا نشانه های عمدتاً غیرکلامی را که دیگران دائماً برای برقراری ارتباط با شما استفاده می کنند، شناسایی و تفسیر کنید. این نشانه‌ها به شما اجازه میدهد بفهمید که دیگران واقعاً چه احساسی دارند، وضعیت عاطفی آنها چگونه لحظه به لحظه تغییر میکند و چه چیزی واقعاً برای آنها مهم است.
وقتی گروهی از افراد نشانه های غیرکلامی مشابهی را ارسال می کنند، می توانید پویایی قدرت و تجربیات عاطفی مشترک گروه را بخوانید و درک کنید. به طور خلاصه، شما همدل هستید و از نظر اجتماعی راحت هستید.
ذهن آگاهی متحد آگاهی عاطفی و اجتماعی است.
برای ایجاد آگاهی اجتماعی، باید اهمیت ذهن آگاهی را در فرآیند اجتماعی تشخیص دهید. به هر حال، وقتی در ذهن خود هستید، به چیزهای دیگر فکر می کنید، یا صرفاً در تلفن خود منطقه بندی می کنید، نمی توانید از نشانه های غیرکلامی ظریف استفاده کنید. آگاهی اجتماعی مستلزم حضور شما در لحظه است. در حالی که بسیاری از ما به توانایی خود در انجام چند کار افتخار می کنیم، این بدان معنی است که شما تغییرات احساسی ظریفی را که در افراد دیگر رخ می دهد و به شما کمک می کند تا آنها را کاملاً درک کنید، از دست خواهید داد.
شما در واقع با کنار گذاشتن افکار دیگر و تمرکز بر خود تعامل بیشتر، به اهداف اجتماعی خود ادامه می دهید.
دنبال کردن جریان پاسخ‌های احساسی یک فرد دیگر، یک فرآیند دادن و گرفتن است که از شما می‌خواهد به تغییرات تجربه عاطفی خود نیز توجه کنید. توجه به دیگران از خودآگاهی شما نمی کاهد. با صرف زمان و تلاش برای توجه واقعی به دیگران، در واقع بینشی در مورد وضعیت عاطفی خود و همچنین ارزش ها و باورهای خود به دست خواهید آورد. برای مثال، اگر از شنیدن نظرات دیگران احساس ناراحتی می کنید، چیز مهمی در مورد خودتان یاد گرفته اید.
مهارت کلیدی ۴: مدیریت روابط
خوب کار کردن با دیگران فرآیندی است که با آگاهی عاطفی و توانایی شما برای تشخیص و درک آنچه دیگران تجربه می کنند آغاز می شود. هنگامی که آگاهی عاطفی وارد بازی شد، می توانید به طور موثر مهارت های اجتماعی/عاطفی بیشتری را توسعه دهید که روابط شما را مؤثرتر، پربارتر و رضایت بخش تر می کند.
از نحوه استفاده موثر از ارتباطات غیرکلامی آگاه شوید. اجتناب از ارسال پیام های غیرکلامی به دیگران در مورد آنچه فکر می کنید و احساس می کنید غیرممکن است. ماهیچه های بسیاری در صورت، به ویژه عضلات اطراف چشم، بینی، دهان و پیشانی، به شما کمک می کنند تا احساسات خود را بدون کلام منتقل کنید و همچنین قصد عاطفی دیگران را بخوانید. بخش عاطفی مغز شما همیشه فعال است – و حتی اگر پیام های آن را نادیده بگیرید – دیگران این کار را نمی کنند. شناخت پیام‌های غیرکلامی که برای دیگران ارسال می‌کنید میتواند نقش مهمی در بهبود روابط شما داشته باشد.
از شوخ طبعی و بازی برای از بین بردن استرس استفاده کنید. شوخ طبعی، خنده و بازی پادزهرهای طبیعی برای استرس هستند. آنها بارهای شما را کاهش می دهند و به شما کمک می کنند همه چیز را در چشم انداز خود نگه دارید. خنده سیستم عصبی شما را به تعادل می رساند، استرس را کاهش می دهد، شما را آرام می کند، ذهن شما را تیزتر می کند و شما را همدل تر می سازد.
