پراکندگی جمعیت
پراکندگی جمعیت
در این مقاله به تعاریف جمعیت و انواع آن، پراکندگی جمعیت در سطح سیاره زمین، و نقش جمعیت در محیط زیست و همچنین وابستگی جمعیت به منابع طبیعی بررسی و توضیح داده شد.
دیدگاه فلسفی به پراکنش جمعیت
در طول تاریخ دیدگاه های فلسفی زیادی به موضوع جمعیت وجود داشته است. هر کدام از این دیدگاه ها با شیوه های کمی یا جبری یا احتمالاتی به پارامترهای جمعیت مانند پراکنش جغرافیایی جمعیت، رشد جمعیت، مهاجرت، زادوولد، مرگ ومیر، توزیع سنی و جنسی جمعیت که امروزه در قالب هرم سنی جمعیت ترسیم می شود، و همچنین پیش بینی های جمعیتی پرداخته اند.
برای دانلود نقشه پراکندگی جمعیت شهرستان ها و استان های کشور به لینک اطلاعات جمعیتی مراجعه کنید. در این لینک اطلاعات جمیعت به تفکیک مرد و زن و جمعیت روستایی و شهری به تفکیک جنسیت برای تمام شهرستان های ایران آمده است. همچنین در این محصولات می توانید نقشه های توزیع جمعیت و مسکن را در برنامه گوگل ارث مشاهده کنید.
برای دانلود اطلاعات مسکن بصورت فایل های اکسل تعداد خانه های آپارتمانی و تعداد خانه های غیر آپارتمانی و همچنین تعداد مسکن مناطق شهری و روستایی تمام شهرستان های کشور به لینک اطلاعات اکسل مسکن مراجعه کنید.
-
محصول تخفیف خورده
اکسل (Excel) هرم جمعیتی سن و جنس۵۹۱۰۰ تومان -
اکسل پیش بینی و رشد جمعیت۴۹۹۰۰ تومان -
دانلود فایل اکسل فاصله شهرها۵۷۹۰۰۰ تومان
كارهاي فلاسفه‌ي چين باستان از جمله مكتب كنفوسيوس دربرگيرنده‌ي مفهوم جمعيت متناسب در سطح محلي بود. این نظریه بیان می کند كه وظيفه‌ي دولت حفظ تعادل ايده‌آل ميان جمعيت و زمين و منابع، از طريق كوچ‌دادن جمعيت مناطق پرجمعيت به مناطق كم‌جمعيت است.
افلاطون و ارسطو اين واقعيت را مورد تأكيد قرار دادند كه شمار جمعيت بايد به اندازه‌ي مواد غذايي كه كفايت آنها را مي‌كند افزايش يابد و مدعي شدند كه زمين‌هاي كشاورزي را نمي‌توان به موازات رشد سـريع جمعيت رشد داد، از اينرو جامعه به بيش‌جمعيتي و فقر دچار مي‌شود. هرچند دكترين‌هاي اوليه و قرون وسطايي مسيحيت عموماً مسأله‌ي جمعيت را از ديد انساني و اخلاقي مي‌نگريستند، ولي بعضي از نويسندگان بر اين باور بودند كه رشد بيش از اندازه‌ي جمعيت علت فقر و بدبختي و آثار زيانبار محيطي است، از اينرو استدلال مي‌كردند كه نظام طبيعي از طريق عواملي چون طاعون، قحطی و جنگ تعادل لازم را ميان جمعيت و منابع برقرار مي‌كند.
مالتوس اولين كسي بود كه به اظهـار نگراني در مورد عدم توانايي بشر براي تأمين مواد غذايي و اسباب معيشت در جمعيت‌هاي كنترل‌نشده پرداخت و با استفاده از مفاهيم رشد حسابي و هندسي استدلال نمود كه رشد توليد مواد غذايي و تكثير نسل كاملاً نابرابر است، زيرا رشد مواد غذايي تابع تصاعد حسابي و رشد جمعيت تابع تصاعد هندسي است، از اينرو استدلال نمود كه با گذشت زمان شكاف ميان اين دو نحوه‌ي افزايش، بيشتر مي‌شود و روزي فرا خواهد رسيد كه زمين قادر به تأمين مواد غذايي جمعيت رو به رشد نيست. در چنين شرايطي فرآيند انطباق و وفق‌پذيري در قالب پديده‌ي مرگ يا جلوگيري از رشد جمعيت از طريق كنترل‌هاي بازدارنده و مثبت صورت خواهد گرفت (نصیری مفخم و هانس، ۲۰۲۲).
در يك بيان كلي، بر اساس نظريه‌ي مالتوس محدوديت منابع طبيعي از جمله منابع آبی در این مطالعه از طريق عواملي چون فقر و بدبختي شمار جمعيت را در سطح وسايل و اسباب معيشت نگه مي‌دارد (شکوئی، ۱۳۸۲). البته ديدگاه مالتوس به خاطر تمركز ساده‌انگارانه‌ي آن روي حجم جمعيت به عنوان تنها عامل تغيير در منابع نقد شده است.
در قرن نوزده مكتب اقتصاد كلاسيك و در قرن بيستم مكتب نئوكلاسيك‌ها رويكرد مالتوسي را دنبال و مفاهيم فشار جمعيت بر وسايل و اسباب معيشت و قانون بازده نزولي را به تئوري رشد اقتصادي طولاني مدت پيوند دادند. تمامی این نظریه ها می توانند نشان دهنده شیوه های توزیع جمعیت از نظر پراکنش فاصله ای و تراکمی در فضای جغرافیایی باشند.
تراکم جمعیت
چگونگى توزيع و پخش جمعيت بر روى سیاره زمين را توزيع مکاني جمعيت مى‌نامند. جمعيت هر کشور در تمامى سطح آن به‌صورتى نامتعادل پخش و توزيع شده است و راى سنجش اين توزيع و تفاوت‌ها و تغييرات ناحيه‌اى آن، شاخص های تراکم جمعيت و شاخص های پراکندگى جغرافيائى جمعيت را محاسبه و بررسى مى‌کنند. تراکم جمعيت (population density) شاخصى است که رابطه بين وسعت منطقه و تعداد جمعيت را معين مى‌کند.
-
حساب درآمدهزینه خانواده۵۸۶۰۰ تومان -
مدل AHP برای انتخاب بهترین گزینه۹۸۱۰۰ تومان -
پرسشنامه آماده کیفیت زندگی شهری۵۸۰۰ تومان -
اکسل محاسبه قیمت آپارتمان | مشاور املاک۸۹۸۰۰ تومان -
اکسل AHP۸۸۸۰۰ تومان -
شناسایی روند با مدل منن کندال۸۷۶۰۰ تومان
تراکم حسابى
ميزان تراکم حسابى جمعيت عبارت است از رابطه بين وسعت کلى منطقه و جمعيت آن؛ يا به عبارتي، نسبت تعداد جمعيت به واحد خاک؛ و آن از تقسيم جمعيت بر مساحت منطقه (برحسب کيلومتر مربع) به‌دست مى‌آيد.
(PD (arit) = P/S (KM ۲
ميزان تراکم حسابى جمعيت را مى‌توان برحسب مناطق مختلف مانند قاره، منطقه، کشور، استان، شهرستان و… محاسبه کرد. ميزان تراکم حسابى جمعيت در کشورهاى جهان متفاوت است، اما على‌رغم نظر برخى از جمعيت‌شناسان و اقتصاددانان، امروزه با درجه توسعه آنها ارتباط مستقيم ندارد. به‌عنوان مثال، ميزان تراکم کشور مغولستان ۲/۱ نفر است در حالى‌که اين رقم براى بنگلادش به ۵۸۸ نفر مى‌رسد. از سوى ديگر، ميزان تراکم جمعيت کانادا ۳ نفر و تراکم هلند ۳۳۲ نفر است. سرشمارى سال ۱۳۷۵ کشور نشان داد که ميزان تراکم جمعيت ايران در اين سال حدود ۶/۳۶ نفر است. با وجود رواج نسبى محاسبه ميزان تراکم حسابى جمعيت، اين شاخص داراى دقت کافى نيست و تنها از لحاظ مقايسه‌هاى منطقه‌اى يا بين‌المللى مى‌تواند کاربرد داشته باشد زيرا در مساحت کل يک منطقه همواره جاهائى وجود دارد که لزوماً زير کشت نمى‌روند و براى زيست انسان مناسب نيستند و بايد تا زمانى که در اثر پيشرفت‌هاى علم و تکنولوژى قابل استفاده نشده‌اند، در محاسبات آمارى وارد نشوند. (تنگ و کیو، ۲۰۱۹)
تراکم زيستى
ميزان تراکم زيستى يا حياتى جمعيت عبارت است از رابطه ميان وسعت زمين‌هاى زير کشت يا قابل کشت يک منطقه با جمعيت آن، و به سخنى ديگر، نسبت تعداد جمعيت در واحد زمين زراعي؛ و آن از تقسيم تعداد کل جمعيت به مساحت زمين‌هاى زراعى (بر حسب هکتار) به‌دست مى‌آيد.
PD (bio) = P/Sc (hec)
تراکم زيستى را معمولاً براساس مساحت زمين‌هاى زير کشت و آيش محاسبه مى‌کنند اما گاه مساحت زمين‌هاى قابل کشت را در نظر مى‌گيرند. براساس زمين‌هاى زير کشت و آيش، ميزان تراکم زيستى ايران در سال ۱۳۷۵ حدود ۴۳/۳ نفر در هکتار بوده است. مقايسه اين رقم با ميزان تراکم حسابي، نشان مى‌دهد که تقريباً ۵/۱۰ درصد مساحت ايران سالانه زير کشت مى‌رود.
تراکم اقتصادى
ميزان تراکم اقتصادى عبارت است از رابطه ميان تعداد جمعيت يک منطقه با منابع اقتصادى يا مجموع وسايلى که انسان‌ها براى ادامه زندگى از آن برخوردار هستند. ميزان تراکم اقتصادى شاخصى است که با وجود دشوارى محاسبه، مهم‌ترين ملاک ارزيابى نسبت جمعيت با محيط جغرافيائى مسکون به حساب مى‌آيد زيرا برعکس ميزان تراکم حسابى که زمين‌هاى بلااستفاده را نيز وارد محاسبه مى‌کند و ميزان تراکم زيستى که از منابع اقتصادى تنها به زمين زراعى توجه دارد، ميزان تراکم اقتصادى تمام منابع اقتصادى را در نظر مى‌گيرد.
پراکندگى جغرافيائى جمعيت
پراکندگى جغرافيائى جمعيت (geographical dispersion) شاخصى است که پراکندگى جمعيت منطقه معينى را در سطح آن نشان مى‌دهد. (تنگ و کیو، ۲۰۲۰)
در مفهوم جغرافیایی هر چه جمعیت مناطق در سطح و مساحت کمتری تراکم یابد، فشار جمعیت بیشتر و تخریب محیط زیست افزایش می یابد. همچنین به دلیل کاهش منابع محدود جمعیت و جوامع ضعیفتر می شوند. امروزه این دیدگاه با نظریه سیستمی وابسته به شدت روابط بین سیستمی می تواند جایگزینی برای فشار جمعیتی و تاثیر آن بر محیط باشد. نمونه آن کشورهای کوچک ثروتمند هستند که تراکم جمعیت آنها با پتانسل های درونی جمعیت و رشد هوشمندی جمعیت متعادل شده است.
نتیجه گیری
انواع اندازه گیری ها و تعاریف جمعیت و پارامترهای جمعیتی نقش مهمی در تشخیص ما از تغییرات جمعیت مناطق مختلف دارد. در این نوشته به تعاریف جمعیت و انواع آن و همچنین مفاهیم تراکم جمعیت پرداختیم. همچنین انواع روشهای سنجش تراکم جمعیت مانند تراکم حسابی، تراکم زیستی، تراکم اقتصادی و پراکنش جغرافیایی مورد بحث قرار گرفت.
ارسال یک در تیکت پاسخ جدید آمد